“Qədim fəlsəfədən süni intellektə: Platon, Pifaqor və müasir texnologiyalar” mövzusunda ümuminstitut seminarı keçirilib
Martın 14-də AMEA Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunda “Qədim fəlsəfədən süni intellektə: Platon, Pifaqor və müasir texnologiyalar” mövzusunda ümuminstitut seminarı keçirilib.
Seminarın moderatoru, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru Məhəmməd Cəbrayılov tədbiri giriş sözü ilə açaraq mövzunun aktuallığını diqqətə çatdırıb. Sonra sözü məruzəçi f.e.d. Aydın Əlizadəyə verib.
Mövzu ilə bağlı çıxış edən "Sosiologiya" şöbəsinin baş elmi işçisi, f.e.d. Aydın Əlizadə mövzu bir neçə aspektdə dəyərləndirib. O, mövzusunu qədim fəlsəfi ideyalar ilə müasir texnoloji nailiyyətlər arasındakı əlaqəni araşdırmağı təklif edib. Platon və Pifaqor kimi qədim düşünürlər riyaziyyat, məntiq və universal qanunların axtarışı vasitəsilə dünyanı anlamağın əsaslarını qoyublar. Platon öz ideyalar nəzəriyyəsində həqiqətin mücərrəd formalara əsaslandığını iddia edirdi ki, bu da süni intellektin əsasını təşkil edən alqoritmlər və modellərlə üst-üstə düşür. Pifaqor isə dünyanın riyazi harmoniya ilə idarə olunduğuna inamı ilə bütün proseslərin rəqəmlər və hesablamalar vasitəsilə təsvir edilə biləcəyi fikrini irəli sürüb.Müasir texnologiyalar, xüsusilə süni intellekt, məlumatların təhlili, öyrənmə və qərarların qəbulu üçün bu prinsiplərə əsaslanır. Beləliklə, qədim fəlsəfə nəinki elmin inkişafına təsir göstərib, həm də rəqəmsal inqilab dövründə qədim ideyaların necə aktual ola biləcəyini nümayiş etdirərək texnoloji yeniliklərə ilham verir.
A.Əlizadənin iddiasına görə bu mövzu onun tərəfindən dünyada ilk dəfə bir problem kimi ortalığa çaxarılmışdır. Bu barədə o, axtarış sistemlərinə sorğu vermişdi və məlum olmuşdu ki, dünyada hələ ki, qədim fəlsəfələrin müasir rəqəmsal dünya ilə bənzərlikləri haqqında elmi işlər olmamışdır. Ona görə də keçirilən bu seminar Azərbaycan elminin uğuru kimi qeydə alınmasını tövsiyə edib.
Platonizmin və pifaqorçuluğun müasir rəqəmsal texnologiyalar ilə müqayisəli təhlilinin aparılmasının bir sıra praktiki əhəmiyyətləri vardır. Bunlar aşağıdakılardır:
1. Yeni dünyagörüşün formalaşması və fəlsəfi ideya sahəsini genişlənməsi.
2. Fəlsəfi ideyanın doğulmasından yeni elmi kəşflərin canlanması.
3. Müqayisəli fəlsəfi təhlil çətin riyazi sistemləri anlaşıqlı edir, təhsildə istifadə üçün vasitədir.
4. Antik fəlsəfənin Sİ-lə müqayisəsi etik prinsiplrin tətbiq edilməsində önəmli rol oynayır.
5. İncəsənətdə müqayisəli təhlil yeni sənət incilərinin yaradılması üçün təkan verir.
6. Daha effektiv maşın öyrənmə alqoritmləri yaratmaq üçün mücərrəd düşüncə və məntiqdən istifadə üçün imkan yaradılır.
7. Harmoniya və mütənasiblik prinsiplərindən istifadə etməklə estetik və istifadəçi interfeyslərin yaradılması.
Məruzəçinin çıxışı bitdikdən sonra müzakirə iştirakçıları qoyulan problemləri müzakirə ediblər.
Daha sonra AMEA Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun direktoru, f.e.d., professor İlham Məmmədzadə,f.e.d.prof., Əbülhəsən Abbasov, f.e.d, dosent Ziba Ağayeva, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Faiq Ələkbərli, f.ü.f.d, dos.Mətanət Şəkixanova, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Ağasəlim Həsənov, f.ü.f.d., Məhəmməd Cəbrayılov, “Etika” şöbəsinin doktorantı Dünya Şəmilova və başqaları mövzu ətrafında çıxış edərək öz fikirlərini, mülahizələrini bildiriblər. Sonda seminar iştirakçıları tərəfindən maraqla qarşılanan çıxışların yekununda onları maraqlandıran suallar cavablandırılıb.
