Xalqımızın milli qürur günü

Türklüyün unudulmuş mə­dəni vəsfi və böyük qabiliyyəti bundan sonrakı inkşaf ilə yük­sək mədəniyyət üfüqündə bir Günəş kimi doğacaq.

Mustafa Kamal Atatürk,
Ulu öndər

Azərbaycan dünyaya Günəş kimi doğacaq.

Heydər ƏLİYEV,
Ümummilli lider

İki türk liderin müdrikliyi

Türk dünyasının iki mötəbər öndərindən iqtibas gətirdiyimiz və bir-biri ilə dərin məntiqlə bağlı olan fikirləri Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev möhtəşəm siyasi-diplomatik və liderlik fəaliyyəti ilə əyaniləşdirdi, tarixin qızıl hərflərlə yazılmış səhifə­sinə çevirdi! Yuxarıda iki böyük türk liderin sıralaması fikir dərinliyinə görə deyil, sadəcə tarixi xronologi­yadır. Eyni zamanda, Heydər Əliyev dühasında türk dövlətçilik, siyasət, mədəniyyət, ideologiya və liderlik ənənəsini hansı cəsarət və dərinlik­lə yeni zirvələrə yüksəltdiyinin rəm­zidir.
Bir türk lider türklüyün məhz mədəniyyət üfüqündə Günəş kimi doğacağına ümid edir, digər türk lider onun konkret ifadəsini və ya siyasi-mədəni və dövlətçilik ünvanı­nı göstərir: həmin üfüqdə Azərbay­can türklüyün, türk sivilizasiyasının, mədəniyyətinin, dövlətçiliyinin, li­derlik fəlsəfəsinin nümunəsi olaraq “Günəş kimi artıq doğmuşdur”!
Onun rəmzi şanlı Zəfər Günüdür! Zəfər Günü iki türk liderin – Mustafa Kamal Atatürk və Heydər Əliyevin müdrikliyindən bəhrələnibsə, o, Pre­zident İlham Əliyevin liderlik qüdrəti­nin siyasətdə, idarəetmədə¸ strateji təfəkkürdə və nəhayət, Ali Baş Ko­mandanlığın, informasiya savaşının və diplomatiyanın praktikasında əyaniləşmiş nəticəsidir, özünü təs­diqidir!

Zəfərin fəlsəfəsi

Özlüyündə Zəfərə nail olmağın fəlsəfəsi hər bir konkret situasiya­dan və tarixi şəraitdən asılı izah oluna bilər. Bu baxımdan, Alek­sandr Duqinin “Qələbənin fəlsəfəsi” məqaləsinə fəlsəfə elmləri dokto­ru Sergey Anatolyeviç Nikolskinin (Rusiya Elmlər Akdemiyası Fəlsəfə İnstitutunun baş elmi işçisi) tənqidi münasibətini xatırlamaq maraqlıdır. S.A.Nikolski yazır ki, “heç bir əsl qələbə sülh, yaddaş, mədəniyyət və insan ləyaqəti olmadan mümkün deyildir”.
Qələbə fəlsəfəsinin başqa tə­rifləri üzərində də dayanmaq olar. Lakin burada bizim fəlsəfi baxımdan vacib saydığımız məqamlar əksini tapmışdır. Xüsusilə, həmin məqam­lar Prezident İlham Əliyevin 44 gün­lük Zəfər savaşı ilə bağlı dediyi və mükəmməl fəlsəfi məzmuna malik bir tezisilə səsləşir. İlham Əliyev Zəfərdən az sonra bildirmişdi ki, Qələbəmiz sadəcə hərb meydanın­da düşməni məğlub etmək mənasını daşımır. Bu, həm də Xeyrin Şər üzə­rində tarixi ədaləti bərpa etməyin, milli ləyaqəti sübut etməyin və bey­nəlxalq hüququn işlədiyini nümayiş etdirməyin zəfəridir, qələbəsidir!
“Xeyir”, “Şər”, “tarixi ədalət” anlayışları mədəniyyət ənənəsin­də yaddaşı ifadən edən faktorlar­dandırlar. “Milli ləyaqət” anlayışı insan ləyaqətinin dövlətçilik və toplumun özünüyaratma fəlsəfə­sinin kollektiv miqyasda fəlsəfi ifadəsidir. “Sülh” isə müasir bey­nəlxalq münasibətlər sistemində əsas məqsəd kimi konkret hüquqi əsasa və məzmun ifadəsinə ma­lik mərkəzi termindir! İlham Əliyev lakonik bir tezislə dərin və geniş fəlsəfi anlama malik Zəfər kon­sepsiyasını ifadə etmişdir! Sözün bitdiyi yer!
Bu fikir poetik deyildir, fəlsəfi an­lama malik tezisdir. Çünki özündə tam mənası ilə Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin, suverenliyinin, gü­cünün və qüdrətinin məna çalarları­nı və ideoloji təşviqi hədəflərini eh­tiva edir! Ulu öndərin Azərbycanın dünyaya Günəş kimi doğacağı ilə bağlı uzaqgörən süarının məzmu­nunda başqa məqamlarla yanaşı, vurğuladığımız məna çalarları da mövcuddur. Atatürkün inandığı və görmək istədiyi mədəniyyət üfüqün­də Azərbaycan müstəqilliyi, qüruru, suverenliyi, liderliyi, gücü, qüdrəti və yeni lideri ilə vüqarlı dayanmış­dır!
Keçilən yol, aparılan mücadilə hər cəhətdən çətin olmuşdur. Azər­baycan Zəfərin fəlsəfəsinin əsasını faktiki olaraq 1993-cü ilin iyunundan – Qurtuluş Günündən qoymuşdur! Həmin dövrdə Ulu öndərə içdən və xaricdən olan təsirlər nəticəsində dağılmaqda olan toplumu, çökmək­də olan dövlətçiliyi, parçalanmaqda olan ölkə ərazisini və səriştəsiz idrəetmənin acı mənzərəsini bu­raxmışdılar. Lider həm bu mənfi tendensiyanı dayandırmalı, həm də yeni əsasda uğurlu müstəqil dövlət qurmağı təmin edən strateji kursu müəyyənləşdirməli idi.
Eyni zamanda, iki ağır tarixi və siyasi yük! Eksklüziv olaraq, həm quruculuq nəzəriyyəsini yaratmaq, həm də onu şəxsən özün həyata ke­çirmək missiyası ilə üz-üzə qalmaq! Hər bir insan və siyasi lider üçün çox çətin bir vəziyyət idi. Bunun öhdəsin­dən Heydər Əliyev tarixi baxımdan çox böyük məharət və yüksək zəka ilə gəldi. 2020-ci ilin payızı Azərbay­can dövlətçiliyinin Baharına döndü! Zəfərin tarixi əhəmiyyətinin, estetik zövqünün, düşüncə fəlsəfəsinin və bədii duyğusallığının kökündə məhz Ulu öndərin keçən əsrin 90-cı illərin­də yaratdığı möhtəşəm dövlət quru­culuğu konsepsiyası dayanır!
Zəfərə aparan yolda “Əsrin müqaviləsi” uğurun geosiyasi ma­yakıdır. Yeni Konstitusiyanın qəbulu və Prezident üsul-idarəsinin hüquqi bazasının yaradılması müstəqil de­mokratik dövlətçiliyin müasir hüquqi ana yoludur. Neft strategiyasının milli təhlükəsizliklə enerji təhlükə­sizliyinin sintezini təmin etməsi qa­rışıq geosiyasi dinamikada (turbu­lent xarakterli) dövlət müstəqilliyini sürətlə dəyişən situasiyada bütün istiqamətlər üzrə qorumaq və inkişaf etdirmənin mükəmməl strategiya­sının mükəmməl taktiki fəndlərinin təzahürüdür.

Zəfərə doğru

2003-cü ildən bu prosesin yeni keyfiyyət mərhələsinə yüksəlişi Zəfər fəlsəfəsinin orijinal məzmunu­nun naxışlarını təşkil edən davamlı addımların fonunda bütün istiqamət­lərdə ciddi yüksəlişin rəmzi təsiri ba­ğışlayır! Burada Zəfər fenomeninin müasir müstəqil dövlət quruculuğu aspektində əhəmiyyətli əlamətlərini təşkil edən hər bir sferada qazanı­lan möhtəşəm uğurlar vardır. İqtisa­diyyatın infrastrukturunun yenidən qurulması, enerji strategiyasının hər bir böhranlı situasiyada yenidən məzmunlaşdırılaraq ancaq qalib variantı çevik seçmək nümunələri (Bakı–Tbilis–Ceyhan neft kəmərinin reallaşması fonunda yeni səmərəli enerji layihələrinin həyata keçmə­si və nəqliyyat-loqistika xidmətinin davamlı inkişafı), regional və qlo­bal geosiyasi əhəmiyyəti olan yeni dəyərlər əsasında mühüm tədbirlə­rin keçirilməsi, xarici siyasətdə bütün qonşularla konstruktiv əməkdaşlığa nail olunması bu baxımdan qiymətli Zəfər elementləri kimi görünürlər.
Burada üç digər faktoru ayrıca vurğulamaq lazım gəlir. Birincisi, ordu quruculuğunun və müdafiə qüdrətinin davamlı aparılması ilə bağlıdır. Bu sferada İlham Əliyev reklam etmədən çox böyük addım­lar atmışdır. Ordu tamamilə yeniləş­miş, ən müasir hərbi ləvazimatlarla təmin edilmiş və idarəetməsi opti­mallaşdırılmışdır. Müdafiə qüdrəti isə yalnız və heç də kənardan silah almaqla məhdudlaşmamışdır. Əsas diqqət yerli müdafiə sənayesinin təşkili və inkişafına yönəldilmişdir. Qısa zamanda Azərbaycan buna nail olmuşdur. Həmin həqiqəti bütün dünya 44 günlük və builki 23 saat 51 dəqiqəlik savaşda gördü. Bu fak­torların ərazi bütövlüyünün və suve­renliyin hərb meydanında təminində başlıca rol oynadığı qürur verir. Bu, əsl Zəfər qüruru, xalqın öz liderinə inam qürurudur!
İkincisi, Zəfərin mənəvi-ideoloji təməli olan cəmiyyətin birliyinin tə­min edilməsidir. İlham Əliyev bu nəticəyə multikultural dəyərlərə yüksək qiymət verilməsi və toplu­mun hər bir üzvünün özünü tam hüquqlu Azərbaycan vətəndaşı kimi hiss etməsi əsasında nail olmuşdur. Avrasiya məkanında ikinci belə nü­munə yoxdur. Azərbaycan, sözün həqiqi mənasında, azərbaycançılıq ideologiyası fonunda müxtəlif etnik mənsubların, dini konfessiyaların, millətlərin və xalqların ortaq ölkəsi, dövləti, vahid bayrağa, dilə və döv­lətə malik məkanı olmuşdur! Bu, Zəfər fəlsəfəsinin mənəvi-ideoloji “kimliyidir”!
Üçüncüsü, Azərbaycanı Zəfərə aparan yolda beynəlxalq təşkilat­larda həyata keçirilən fəal, inklüziv, ədalətli, humanitar və barışcıl ruhlu siyasət çox əhəmiyyətli rol oynamış­dır. Buna görə də Azərbaycanın XXI əsrin ikinci onilliyində BMT TŞ-yə qeyri-daimi üzv seçilməsi, Avropa İttifaqı ilə münasibətləri bərabər­hüquqlu tərəfdaş müstəvisinə keçir­məsi, yeni enerji, nəqliyyat-logistika və informasiya layihələrinə başlan­ması, Türk Dövlətləri Təşkilatı və Qoşulmama Hərəkatı çərçivəsində aktiv fəaliyyət göstərilməsi Zəfər yo­lunun mühüm “dayanacaqları”dır!

Zəfərdən sonra Zəfər

Azərbaycan Prezidenti həmişə strateji düşünür və ona uyğun addım atır. İlham Əliyevin Zəfər fəlsəfəsi ərazi bütövlüyünün bərpası və su­verenliyin tam təminatı ilə qətiyyən tamamlanmır, proses olaraq bitmir. Əksinə, Azərbaycan Prezidenti hər keçən an nümayiş etdirir ki, Zəfərin yeni mərhələsi başlanmışdır! Bu, regi­onda sülh və əməkdaşlığın təminatını, qlobal miqyasda təhlükəsizlik sistemi­nin ədalətli qurulmasını, Böyük Millət quruculuğunu, meydana gələn təh­lükələrə və risklərə qalib gələ biləcək yeni dünya təhlükəsizliyi arxitekturası­nın yaradılmasını, Azərbaycanın da­vamlı, dinamik XXI əsrin çağırışlarına uyğun inkişafını əhatə edir.
Həmin kontekstdə İlham Əliyevin Zəfərinin yeni mərhələsində Türk dünyasını ədalətli, hüquqa əməl olu­nan, insan kapitalının inişafı üçün yorulmadan çalışan, dünyanın əsas güc mərkəzlərindən olan TDT-nin yaradılması ayrıca yer tutur!
Hansı əsasla belə fəlsəfi xa­rakterli nəticələr çıxara bilirik? Bunun bir tutarlı arqumenti vardır ki, onu İlham Əliyev siyasi liderlik praktikasında bütün dünyaya nü­mayiş etdirmişdir. O, Azərbaycan Prezidentinin istənilən situasiya­da, ən böhranlı durumlarda belə inkişaf paradiqmasını tərk edib müharibə paradiqmasının təsiri al­tına düşməməsi ilə şərtlənir! Pre­zident İlham Əliyev 44 günük sa­vaşın ən çətin zamanlarında belə bu mövqedən çəkilməmişdir! Hər zaman son məqsəd kimi əməkdaş­lıqdan, barışdan və sülhdən bəhs etmişdir! Qələbədən dərhal sonra Ermənistana barış əlini uzatması da bunun konkret sübutlarından bi­ridir! Ona görə də nə İlham Əliyev dayanmışdır, nə də Azərbaycanın inkişafı zəifləmişdir! Zəfər ardınca yeni Zəfər gətirməkdədir – Azər­baycan xalqı zəfərlər silsiləsini ya­şayan güclü və möhtəşəm toplum­dur! Çünki yolgöstərəni XXI əsrdə liderlik nümunəsini yaratmış güclü və ədalətli Prezidentdir!

Füzuli QURBANOV,
XQ-nin analitiki, fəlsəfə elmləri doktoru

"Xalqqazeti.az"